HOUTEN – Een bewoonster van Houten-Zuid die terugkeerde van een vakantie op het eiland Texel zag bij terugkomst tot haar verbazing dat er ineens duinen tegenover haar huis lagen. Aanvankelijk dachten de bewoners van de gloednieuwe wijk dat er weer gebouwd zou worden. Er werden tweeëndertig vrachtwagens met zand aangevoerd. De bekende bouwrituelen herhaalden zich. Maar binnen een paar dagen transformeerde het naar zee geurende bouwzand in een duinlandschap. Opeens lagen er duinen op 70 kilometer van zee.

Toen Sjaak Langenberg, Matthijs Bosman en Krijn Kristiaansen werden gevraagd om kunstwerken te ontwerpen voor Houten-Zuid was de wijk half af. De wijk in aanbouw leverde zulke prachtige beelden op - een voetpad dat al helemaal af was eindigde in een zandwoestijn, een hoop asfalt leek een vulkanisch landschap - dat ze besloten deze beelden tot kunstwerken te transformeren. De wijk in aanbouw was een stuk avontuurlijker dan het deel van de wijk dat af was. Kinderen speelden liever op de zandhopen naast de pas opgeleverde speeltuin, hun ouders barbecueden al in een tuin die nog een woestenij was. De verbeeldingskracht van bewoners die hun keuken zagen in een huis waarvan alleen het betonnen fundament klaar was en de bouwrituelen in het jongste deel van Houten dienden als inspiratiebron voor het kunstproject 'Saudade'. 'Terugverlangen naar iets dat je nooit gekend hebt' is vrij vertaald de betekenis van deze Portugese term.

Saudade bestond uit vijf in de tijd bevroren bouwplaatsen, een aantal tijdelijke activiteiten rondom deze kunstwerken en een fotowedstrijd voor de bewoners van de nieuwe wijk. Een hoop bouwzand transformeerde in een duinlandschap. Het bouwbord en de fundamenten van een 'badhuis' waarvan de bouw vóór de afronding werd gestaakt, bleken in onvoltooide vorm uitermate geschikt als openlucht bioscoop. Door een subtiele campagne vermengde de blik van de bewoners zich met die van de kunstenaars. Foto's van bewoners en foto's van de gerealiseerde kunstwerken werden gebundeld in een 'geboorteboek' van de wijk.

De kunstwerken fungeren nu als visuele herinneringen aan de avontuurlijke begintijd van de wijk. Het is nieuwbouwarcheologie. Ze laten zien dat een onvoltooide wijk meer mogelijkheden biedt voor de verbeelding dan een plek waar elke speelruimte is gedefinieerd, een wijk die kant-en-klaar is.

Links
  Beluister radiospot
PDF  NRC Next: Een desolate modderpoel als inspiratiebron